Tabiat içerisindeki en akıllı varlık insandır. Akıl, karşılaştığımız birçok meselenin çözümünde bize adetâ kılavuzluk etmektedir. Akıl ve mantığınıza çok ters gelen durumlarda deney ve gözlemlere ihtiyaç duyarız. Doğruya ve güzele ulaşmak için elde ettiğimiz sonuçları tekrar tekrar akıl süzgecinden geçirmeliyiz. Neyin niçin yapıldığını bilmek, akılcı bir davranıştır.
Doğruların ve gerçeklerin akıl yoluyla bulunabileceğine inanmak, “akılcılık” olarak tarif edilir. Bilimci bir davranışla akılcı davranış birbirini destekler. Bir bilimsel problemin çözümü için yapılan plânlama ve kullandığımız ilim metodu da aklın ve akılcı davranışın bir sonucudur. Yanılıp yanılmadığımızı kontrol etmek düşüncesi de, yine aklımızın bir etkisidir. Böyle bir kontrol,ancak ilim metodunun uygulanmasıyla yapılabilir. Öyleyse akılcılıkla bilimciliği birbirinden ayırmak mümkün değildir.
Ancak, akılcılığı doğal ilimlerin belli bir alanında, sınırlı olarak kullanmak durumundayız. Meselâ eldeki bilimsel verileri kullanarak, kâinatın ne zaman son bulacağını kestiremeyiz. Daha basiti, beşyüz yıl sonra canlılar âleminde neler olabileceğini şimdiden tahmin edemeyiz. Hemen her problemi aklımızla halledebileceğimizi sanmak büyük bir yanılgıdır. Aklın nerelerde kullanılabileceğini bilmek de akılcılığın bir gereğidir. Her şeyin akılla çözülebileceğini düşünmek ne kadar yersiz ise, aklın gücünü inkâr etmek de o derece gereksizdir.
Günümüzde belli bir bilgi birikimine ulaşmış birçok ihtisas sahası bilinmektedir. Araştırmalar ilerledikçe, kâinatta ve onun bir parçası olan tabiatta bilinmeyenlere yenileri eklenmektedir. İnsanoğlu, bugün kendi ilminin biriken bilgilerini bile takip edemez duruma gelmiştir. Belli bir bilimsel kültüre sahip olmayan kişi, karşılaştığı problemlerde aklını en verimli şekilde kullanamayacağı için, enerjisini de boşa harcamış olacaktır. Akılcı ve bilimci insan, bütün her şeyi tıpkı bir ansiklopedi gibi kafasına doldurmaya çalışmaz. Metotlu bir bilgi elde etme yolunu benimser. Bilim gerçeklerin nasıl ve hangi yollarla elde edilebileceğini öğrenmek daha akılcı bir harekettir. İşte akılcı ve bilimci davranış budur.