Gözle görülmeyen maddelerin incelenebilmesi amacı ile kullanılan mikroskop, ilk olarak XVII. Yüzyılda ortaya çıktı. Bu basit araç, iki lamdan oluşuyordu. Bu lamdan birinin, diğerinin içinde kaydırılması aracılığı ile maddeleri büyütmek ve yansıtmak mümkün oluyordu.
Önceleri yalnızca, içinden görülemeyen maddeleri inceleyebilen mikroskoplar, yüzyılın sonralarında İtalyan bilgini Campari’nin icadı ile artık homojen maddeleri de inceleyebilecek kapasiteye ulaştır.
Hollandalı Anton van leeuwenhoek’un icat ettiği tek mercekli basit mikroskoptan sonra, ilk karmaşık yapılı mikroskop 1590 yılında Zacharias Janssen tarafından bulunmuştur.Yunanca’da küçük anlamına gelen “micros” ile bakmak anlamına gelen “skopeein” kelimelerinin birleşmesiyle oluşan ve mikroskop adını taşıyan alet, temelde göz merceği ve objektif olmak üzere iki mercekten yapılmıştır. Objektif, incelenmekte olan maddeyi büyütür, göz merceği ise görüntüyü daha da büyük duruma getirir.
İncelenmek istenen maddeler, mikroskobun cam bölümüne konur. Maddelerin iyi görülmesi, bu camın çok ince olup, ışığı iyi geçirebilmesinden kaynaklanırı. Mikroskoplarda ışık yansıması, aynalar aracılığıyla gerçekleştirilir. Çok geliştirilmiş elektronik mikroskoplar, maddeleri milyonlarca kez büyütebilecek kapasitededirler.Bir mikroskobun temel parçaları, aydınlatma görevi veren bir kondansatör, yansıtmayı gerçekleştirilen ayar vidaları ve kondansatöre giden ışık miktarını kontrol eden diyaframdır.
Karmaşık mikroskop ne zaman bulundu?
Basit mikropların maddeleri büyütebilme kapasiteleri sınırlı olduğundan, iki ana mercek sistemi içeren karmaşık mikroskop bulundu. 1624 yılında cornelis drebbel’in bulduğu aygıtı gören Galileo Galilel, hemen aracı geliştirdi ve yeni mikroskoba, “casus camı” adını verdi. Bu mikroskopta, birinci sistemin büyüttüğü görüntü, ikinci sisteme yansıyarak daha da büyütülmüş oluyor. Maddeleri 2 bin kez büyüten bu araç, özellikle bakteri ve virüslerin incelenmesinde kullanılarak, pek çok hastalığın tanı ve tedavisinde yararlı oluyor.
Mikroskobun kullanımı ne zaman yaygınlaştı?
Mikroskop, keşfedilmesinden bu yana hep yararlı olmuştur. Ancak, son yirmi yıldırı gerçekleştirilen teknolojik fazla oranda yararlanılabilmesini sağladı.Hastanelerde, hastalıkların tanınması ve tedavisinde kullanılan mikroskop, ayrıca operatörlere, bedenin kulak, göz gibi en duyarlı organlarına yaptıkları operasyonlarda da yardımcı olur.Elektronik endüstrisinde titizlik gerektiren işlerde yarar sağlayan bu araç, en çok laboratuarlarda işe yaramaktadır. Bitki ve hayvan hücrelerinin incelenmesi ile petroloji ve metalurji dallarında, kayalar ve metallerle ilgili bilgi edinmek amacı ile kullanılır.Sonuçta, tüm ayrıntılı araştırmaların vazgeçilmez aracı olan mikroskop, uygarlığın gelişmesinde temel rol oynar.
Elektron mikroskobu ne zaman bulundu?
İlk elektron mikroskobun 1932 yılında Berlin’de M.Knoli ve E.Ruska tarafından yapılmasından sonra, hızlı bir gelişme kaydedildi ve büyütme oranı 17 kez den 700 e çıkarıldı.Bu aracın işleyebilmesi ve optik sütunda, elektronların çabucak bölünerek görüntü verebilmeleri için, bir emme olayının gerçekleşebilmesi gerekiyor. İşte bu emmenin elde edilmesinde karşılaşılan zorluklar, bilginlerin zihnini zorluyordu.Sonunda, 1936 yılında pratik olarak kullanıma sokulan elektron mikroskobu, günümüzde o denli geliştirildi ki, maddelerin yüz binlerce kez büyütülebilmesi mümkün oldu.Fransız fizikçi Louis de broglie, bu tür mikroskobun gerçek babası sayılıyor. Çünkü broglie, elektronların, tıpkı ses ve ışık gibi havada dalgalar halinde yayılma özelliklerini fark ederek, yıllar sonra yapılacak olan elektron mikroskobunun kuramını buldu.